Waterproblemen gravel tennisbanen?

Discussies over de oorzaak van regenplassen op gravel tennisbanen leiden vaak naar slecht of niet functionerende drainage. Is deze stelling terecht?

Onderstaande demonstratie laat zien hoe snel water door de onderlagen weg kan stromen naar de drainage. Zelfs als er gravel ingestrooid wordt is de waterdoorlaatbaarheid nog goed. De demonstratie is niet bedoeld als wetenschappelijk bewijs, maar wel om aan het denken te zetten. Waterplassen kunnen vaak door goed onderhoud beperkt blijven en de gravel tennisbanen kunnen snel bespeelbaar zijn.

Waterplassen op de gravelbaan zijn een gevolg en heeft dus een oorzaak. Wij komen regelmatig op tennisparken waarbij het niet juist toe passen van onderhoud de oorzaak is van het bekende 'water op de baan' probleem. Door de onderhoudstechniek te verbeteren en het juist toe te passen zijn waterproblemen te verhelpen.

Om een goed waterdoorlatende gravelbaan te krijgen moet u een aantal punten goed in de gaten houden:

1. De gravellaag moet vlak zijn zodat bij afwatering gebruik wordt gemaakt van het hele oppervlak van 600m². Iedereen kent de welbekende plekken waar plassen staan. Dit komt doordat deze plekken zijn uitgesleten en het water naar het laagste punt stroomt. Hierdoor wordt maar 25% van het totaaloppervlak gebruikt om het merendeel van het water af te voeren.

2. Gravel hoort aardvochtig te zijn om water goed door te laten. Wanneer gravel te droog is slaat het dicht bij zware regenval (of door te dikke waterdruppels bij beregening) met waterplassen tot gevolg.
3. De genormeerde laagdikte van gravel is 25mm + 5mm. Een te dikke gravellaag betekend letterlijk een langere afstand voor het water om af te leggen. Een te dikke gravellaag voorkomt ook dat het onttrekken van water uit de lavafundatie niet optimaal is. Het nadeel? Het stabiel houden van de vochtigheid van het gravel wordt moeilijker. Zie punt 2.
4. Voorkom mos- en algengroei door de toplaag regelmatig in beweging te houden. Ook voor kunstgras tennisbanen zijn mos en algen één van de hoofdoorzaken van waterproblemen.
5. Meng nooit het versleten en vervuilde graveltoplaagje van 2 mm door de hele gravellaag heen maar voer dit jaarlijks af. Het doormengen van versleten gravel vernield de structuur van het gravel waardoor waterproblemen ontstaan.
6. Maak een gravelbaan klaar net zoals de gemiddelde Nederlander zijn biefstuk eet. Houd de hardheid van een gravelbaan 'medium' en niet 'well done' voor een optimale waterafvoer. Wanneer je wel van een keiharde gravelbaan houd, plan dan een mini onderhoudsbeurt in tijdens de zomer.

Meer weten over het onderhoud van gravelbanen? Volg dan onze cursus onderhoud gravelbanen.

Wanneer onderhoud niet afdoende is om waterproblemen te voorkomen, wat dan?

Naast het niet juist uitvoeren van onderhoud zijn er ook andere oorzaken mogelijk waardoor een gravelbaan minder water door laat. Dit zijn constructie opbouw en te lang doorspelen op een versleten gravelbaan.

Constructie opbouw

Gravel bestaat het langst van alle baansoorten die in Nederland op de sportvloerenlijst vermeld staan. Sinds de oprichting van de KNLTB op 5 juni 1899 zijn de meeste verenigingen gestart met gravel als baansoort. Het is niet moeilijk te bedenken dat destijds niet de middelen voorhanden waren in vergelijking tot nu om een constructie aan te leggen. Het was aan het begin van de vorige eeuw gebruikelijk om een gravelbaan op een sintellaag zonder opgewaardeerde zandonderbouw aan te leggen. Het NOC stelde in 1950 de Technische Raad in, die zich onder andere is gaan richten op het nationale sportaccommodatiebeleid. Het geheel werd in 1959 ondergebracht bij de afdeling sportaccommodaties van de Nederlandse Sport Federatie (NSF). De basis van de huidige normering voor sportvelden is destijds ontstaan. De aanleg van tennisbanen werden vanaf deze tijd structureler op basis van een zandonderbouw en lavafundatie gebouwd. Er was nog geen verplichte keuring dus kon men nog wel afwijken op ontwikkelde normeringen.

De rijke historie van gravel heeft nog steeds invloed op de huidige kwaliteit van gravelbanen in Nederland.

Met ingang van 1 januari 1997 moeten tennisbanen bij renovatie, ombouw of nieuwbouw voldoen aan het KNLTB/NOC*NSF keurmerk. Dit houd in dat bij nieuwbouw of ombouw naar een andere baansoort (zoals kunstgras) de fundatie moet voldoen, maar ook de zandonderbouw daaronder.

Voor een renovatie wordt er een uitzondering gemaakt. Bij een renovatie hoeft alleen de toplaag en fundatie te voldoen aan de keurmerkeisen. Er wordt wel een opname gemaakt van de onderliggende laag zodat de tennisvereniging kan sparen voor de toekomst om de hele constructie te kunnen verbeteren. Dit is feitelijk een overgangsregeling om tennisverenigingen tegemoet te komen.

Veel gravelbanen zijn nog niet gekeurd omdat gravelbanen in de praktijk bewezen, een erg lange levensduur hebben bij goed onderhoud. Van gerenoveerde gravelbanen die al wel gekeurd zijn ligt vaak een constructie opbouw die vanwege de overgangsregeling niet overeenkomt met nieuwbouw of ombouw. Dan wordt er feitelijk geen constructieve kwaliteitsslag gemaakt. Hierdoor is de kans groter dat de afwatering minder is dan bij een gravelbaan of andere baansoort die volledig wordt aangelegd volgens de huidige eisen.

Versleten gravelbaan

Bij kunstgras tennisbanen zie je vrij duidelijk wanneer de vezel is versleten en dus vervangen moet worden zodat de speelveiligheid van de tennisser niet in gevaar komt. Bij gravelbanen is slijtage niet zo duidelijk te zien als bij kunstgras omdat de samenstelling van gravel lastiger te beoordelen is dan de lengte van een kunstgrasvezel. Bovendien kan een versleten gravelbaan wel speelveilig zijn. Hierdoor komen waterproblemen bij oudere kunstgras tennisbanen in verhouding tot oudere gravelbanen minder voor om de volgende reden:

Een renovatie van kunstgras kunt u niet uitstellen vanwege speelveiligheid. De nodige renovatie van een gravelbaan kan wel uitgesteld worden zonder de tennisser in gevaar te brengen.

Prettig wanneer de voorbereidingstijd van de renovatie door omstandigheden te kort is. Maar dit is tegelijkertijd ook een behoorlijke valkuil. Vaak worden gravelbanen ondanks de sterk afgenomen waterdoorlatendheid, jaren langer gebruikt dan gewenst. Een versleten gravelbaan vergt meer onderhoud dan normaal gesproken noodzakelijk is. Wanneer de onderhoudsuren sterk op lopen en er langdurig plasvorming optreed ondanks correct onderhoud, is het tijd om de gravelbaan te renoveren. Hoe snel een tennisbaan na regenval aan alle sporttechnische eigenschappen dient te voldoen staat beschreven in de volgende normen:

Bij nieuwaanleg (ISA-KNLTB2-15 TENNISBAAN)

• na neerslag: < 3 mm/2 uur of < 10 mm in 12 uur: Alle eigenschappen dienen aan de normen te voldoen na 30 min
• na neerslag: < 5 mm/2 uur of < 15 mm in 12 uur: Alle eigenschappen dienen aan de te voldoen na 60 min

Bij bestaande banen vanaf 3 jaar (NOCNSF-KNLTB2-18 TENNISBAAN)

• na neerslag: < 3 mm/2 uur of < 10 mm in 12 uur: Alle eigenschappen dienen aan de normen te voldoen na 60 min
• na neerslag: < 5 mm/2 uur of < 15 mm in 12 uur: Alle eigenschappen dienen aan de normen te voldoen na 90 min

Problemen boven water halen

Een kwaliteitsopname biedt uitkomst om inzichtelijk te krijgen welke oorzaken meespelen: onderhoud, constructie opbouw, slijtage of een combinatie hiervan. Met de juiste kennis als basis kan er gericht gewerkt worden naar de beste oplossingen.